Hóa thạch – Sự hình thành hóa thạch qua các thời kỳ lịch sử

Trong hành trình khám phá quá khứ của các nhà khảo cổ học, hóa thạch luôn là nguồn tài liệu quan trọng để trả lời cho những câu hỏi phức tạp về sự tồn tại của các hình thức sống trên thế giới này. Chúng ta sẽ cùng phân tích một số vấn đề về hóa thạch trong bài viết sau.

1. Hóa thạch được định nghĩa như thế nào?

Hóa thạch là những di thể (còn gọi là xác) được giữ lại trong các lớp đất đá của các loài sinh vật. Trong ngành cổ sinh vật học đây là đối tượng được nghiên cứu phổ biến nhất. Trong tiếng Anh, "hóa thạch" là nghĩa của từ "fossil", còn trong tiếng latinh "fossilis" được dịch ra là "đào lên".

Đã có rất nhiều sinh vật từng tồn tại trải dài qua các thời đại lịch sử của Trái đất. Sau khi chết, xác hoặc một vài dấu vết của các sinh vật này được lưu giữ lại là những chứng cứ cho nghiên cứu sau này. Xác của chúng sẽ bị phân hủy sau một khoảng thời gian, chỉ còn sót lại các phần cứng như xương hoặc cành cây... nằm trong các lớp trầm tích và trải qua quá trình hóa thạch để biến thành đá, nhưng những hình thái kết cấu ban đầu vẫn được giữ lại cùng những dấu vết hoạt động của các sinh vật này trong thời kỳ đó.

2. Điều kiện hình thành hóa thạch qua thời gian

Có nhiều nhân tố để quyết định một sinh vật có thể là hóa thạch hay không, trong đó có 3 nhân tố cơ bản để làm nền tảng:

Đầu tiên, sinh vật đó tối thiếu phải có các bộ phận cứng khó phân hủy như vỏ răng , vỏ xương hay gỗ.... Sau đó, trải qua một quá trình vô cùng thuận lợi thì dù những sinh vật mềm yếu như sứa cũng có thể trở thành hóa thạch được. 

Tiếp theo, khả năng tạo thành hóa thạch của sinh vật sẽ khó có thể thực hiện được nếu như cơ thể của nó ở trong tình trạng nát vụn hoặc bị ăn mòn. Vì thế, để tránh khỏi những tác động phá hủy các sinh vật phải được bảo vệ sau khi chết.

Cuối cùng, để chống lại sự phân rã do những điều kiện khắc nghiệt của môi trường thì xác sinh vật phải được bao phủ và chôn vùi trong những lớp vật chất khác nhau. Xác của sinh vật biển sau khi chết và lắng xuống đáy biển được bao phủ bởi các lớp đất, cát theo thời gian sẽ trở thành các phiến đá, các lớp trầm tích nên xác của chúng thường rất dễ hình thành hóa thạch.

Trong các điều kiện cụ thể như đông lạnh, cacbon hóa hay tồn tại trong các lớp đá hóa thạch cũng rất dễ được hình thành. Nhưng chúng không hề dễ dàng tìm thấy được ở khắp mọi nơi và trong mọi thời kì chứng minh một điều trong các mẫu hóa thạch chỉ có một phần nhỏ các sinh vật đã từng tồn tại trên Trái Đất này. 

3. Các giai đoạn hình thành của hóa thạch

Lượng kiến thức nghiên cứu về hóa thạch rất lớn, đòi hỏi chúng ta cần có những hiểu biết về địa chất học. Địa chất trên Trái Đất là nhân tố chính ảnh hưởng tới quá trình hình thành hóa thạch. 

Trái Đất của chúng ta luôn luôn vận động, tạo ra sự tách biệt giữa các lục địa và các nội chất ở bên trong cũng vận động theo. Các hoạt động này sẽ tác động vào các lớp mới của đất đá, giúp chúng đẩy lên và bao phủ bề mặt cũ. Nó giải thích cho hiện tượng một số tảng đá xuất hiện các đường sọc dọc thay vì sọc ngang hay hình xoáy. Cùng với sự kiến tạo bề mặt địa chất nên có thể tìm thấy các đá có cùng độ tuổi ở nhiều nơi khác nhau trên thế giới.

Đa số các loại hóa thạch đều được hình thành trong các lớp đá trầm tích, chỉ có một số ít ngoại lệ khác. Qua đó cho ta thấy được để hiểu và hóa thách cần có hai điểm quan trọng. Đầu tiên chính là các lớp đá trầm tích trên bề mặt trái đất và thứ hai là quá trình vận động của Trái Đất trong tự nhiên sẽ tác động chủ yếu đến cách các sinh vật tồn tại trong quá trình vận động lục địa và nơi đá trầm tích xuất hiện. 

Nhìn chung thì sự hình thành hóa thạch mang một tầm quan trọng nhất định trong nghiên cứu. Chúng giúp các nhà khảo cổ giải quyết được các câu hỏi bí ẩn trong lịch sử. Hy vọng bài viết trên sẽ bổ sung thêm cho mọi người nhiều kiến thức hơn về hóa thạch.

>>> Xem thêm các bài viết:

• Sổ hồng là gì? Tìm hiểu về khái niệm sổ hồng như thế nào?
• Từ điển chuyên ngành xây dựng – công cụ đắc lực của kỹ sư